Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον η συνεχής βελτίωση των γνώσεων, δεξιοτήτων, αντιλήψεων και συμπεριφορών του ανθρώπινου δυναμικού, καθορίζει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τη θέση των χωρών και των ανθρώπων στον παγκόσμιο ανταγωνισμό και επηρεάζει καταλυτικά τόσο την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη όσο και την συνοχή των κοινωνιών.
Το εκπαιδευτικό σύστημα μιας χώρας συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση ενηλίκων πολιτών οι οποίοι διαθέτουν τις δεξιότητες, ικανότητες και γνώσεις που απαιτούνται για να
ανταπεξέλθουν στο δυναμικά εξελισσόμενο κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον και διασφαλίζει την καλλιέργεια αρχών, αξιών και στάσεων, ικανών για τη δημιουργία ολοκληρωμένων και πλήρως κοινωνικοποιημένων πολιτών.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Στις φετινές πανελλαδικές εξετάσεις το ποσοστό των γραπτών κάτω από τη βάση έφτασε το 37,1% έναντι 36% πέρσι (σε πολλά μαθήματα 50-60%), ενώ το ποσοστό των γραπτών βαθμολογήθηκαν με 0-5, αυξήθηκε στο 16,5% έναντι 15,7% πέρσι. Όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε σε συνεχή πτωτική πορεία των επιδόσεων των μαθητών, που υπονομεύει το μέλλον της χώρας και δημιουργεί μια στρατιά λειτουργικά αγράμματων.
Οι πολίτες ακούν από κάθε κατεύθυνση διαφορετικές ερμηνείες για τα προβλήματα της εκπαίδευσης. Κοινός τόπος όλων είναι το αίτημα για μεγαλύτερες δαπάνες, το οποίο γίνεται όλο και πιο δυσπρόσιτο ως στόχος, λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης. Είναι όμως οι δαπάνες το πραγματικό πρόβλημα του εκπαιδευτικού μας συστήματος; Η απάντηση στο ερώτημα προκύπτει άμεσα συγκρίνοντας το δικό μας σύστημα με το καλύτερο στον κόσμο, το Φιλανδικό.
Πως συγκρίνεται η ελληνική εκπαίδευση με το αποτελεσματικότερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο (Ελλάδα – Φιλανδία)
Ας συγκρίνουμε με βάση τους βασικούς εκπαιδευτικούς δείκτες την Ελλάδα με τη Φινλανδία, μια χώρα που βρίσκεται στη παγκόσμια πρωτοπορία της εκπαίδευσης:
· Η μέση ελληνική τάξη στη στοιχειώδη εκπαίδευση έχει 16,8 μαθητές και η Φινλανδική 19,8 (περισσότεροι μαθητές ανά τάξη). · · · · ·
Ξοδεύουμε λοιπόν περίπου όσα και οι Φιλανδοί και διδάσκουμε τα παιδιά περισσότερες ώρες και σε μικρότερες τάξεις. Ποιο είναι όμως το αποτέλεσμα;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA που διεξάγεται κάθε τρία χρόνια από τον ΟΟΣΑ μεταξύ μαθητών 15 ετών η Φινλανδία κατέκτησε την 1η θέση σε όλα τα αντικείμενα, ενώ η χώρα μας την 28η σε σύνολο 30 χωρών, πάνω μόνο από την Τουρκία και το Μεξικό. O μέσος όρος επιδόσεων των ελλήνων μαθητών υστερεί απελπιστικά στην ανάγνωση, τις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά. Όπως επιβεβαιώνει η εμπειρία της Φινλανδίας, το τελικό αποτέλεσμα ενός εκπαιδευτικού συστήματος δεν εξαρτάται τόσο από τις δαπάνες, όσο κυρίως από την ηγεσία (όραμα, ιδανικά και αξίες) και τη διαχείριση του (στόχοι, σχέδιο επίτευξης, υλοποίηση και έλεγχος). Και εκεί το ελληνικό κράτος και το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχουν αποτύχει παταγωδώς.
Τα μυστικά της επιτυχίας των άλλων
Το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας θωρείται στη Φιλανδία εθνική υπόθεση, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε με ευρεία πολιτική και κοινωνική συναίνεση και μένει έξω από κομματικές αντιδικίες. Οι Φινλανδοί κατάλαβαν ότι οι στόχοι των υψηλών επιδόσεων και της κοινωνικής δικαιοσύνης συνδυάζονται με το να περιοριστεί στο ελάχιστο το ποσοστό των «απόκληρων της εκπαίδευσης». Τα βασικά χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού τους συστήματος, τα οποία θα επιχειρήσουμε να μεταφέρουμε ως φιλοσοφία και νοοτροπία και στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, είναι:
· Το σχολείο έχει στόχο να βοηθήσει το μαθητή να σκέπτεται σωστά, να ερευνά, και να εφαρμόζει τη γνώση. Η απομνημόνευση και η αυστηρή ιεραρχία δεν έχουν θέση. Βασικό στοιχείο του συστήματος είναι η ενθάρρυνση της καινοτομίας και του πειραματισμού. · Μεγάλη αυτονομία αποφάσεων σε επίπεδο περιφέρειας, σχολείου και καθηγητή με περιθώρια προσαρμογής του προγράμματος και της ύλης. · Δεν υπάρχουν διανεμόμενα από τα κράτος διδακτικά εγχειρίδια. Το κράτος καλύπτει το κόστος των βιβλίων που επιλέγονται από τους καθηγητές.· Ευρύτατη χρήση του Ίντερνετ και των υπολογιστών (Υπολογιστές ανά μαθητές 1:7, έναντι 1:12, που είναι ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ).· Η σχολική διαδικασία έχει κεντρικό πυρήνα την ομαδική εργασία, τη διεξαγωγή έργων και τη μάθηση μέσω της πράξης. · Ποσοστό ιδιωτικών δαπανών στη εκπαίδευση 2,2%, έναντι 12% που είναι ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ. Ελάχιστα ιδιωτικά σχολεία που χρηματοδοτούνται από το κράτος με τα ίδια ποσά ανά μαθητή όπως τα δημόσια.· Οι εκπαιδευτικοί έχουν μεγάλο κύρος στην κοινωνία. Καθηγητές γίνονται οι απόφοιτοι με τις καλύτερες επιδόσεις, απαιτητική επιλογή και εκπαίδευση, παρακολουθούν κάθε χρόνο προγράμματα εκσυγχρονισμού γνώσεων. · Προσχολική εκπαίδευση τριών ετών με κύριους στόχους κοινωνικοποίηση, συνεργασία, δημιουργικότητα. Στη συνέχεια οι μαθητές εντάσσονται στο ενιαίο σχολείο 7 ετών (6 στις λοιπές χώρες ΟΟΣΑ), ενώ συνεχίζει στην επόμενη βαθμίδα το υψηλότερα στον κόσμο ποσοστό μαθητών.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ, ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ & ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ (ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΚΟΥΠΟΝΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)
Η στρατηγική επιλογή της Δημοκρατικής Συμμαχίας, είναι η ριζική αλλαγή του μοντέλου λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος, από γραφειοκρατικό με κεντρικό σχεδιασμό και ελεγχόμενο από το πολιτικό σύστημα, σε αποκεντρωμένο, αυτόνομο με πρωταγωνιστές τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, τους μαθητές και τους σπουδαστές.
Στρατηγικό εργαλείο για να επιτευχθεί η αλλαγή της φιλοσοφίας στο εκπαιδευτικό σύστημα θα είναι η αλλαγή του τρόπου χρηματοδότησης. Στο νέο σύστημα, στο οποίο θα συμμετέχουν και εκπαιδευτικά ιδρύματα ιδιωτικού δικαίου, αντί να δίνει το κράτος στα ιδρύματα το ποσό που αναλογεί με τις εκπαιδευτικές δαπάνες κάθε μαθητή, φοιτητή ή σπουδαστή, θα δίνει το ποσό αυτό κατ' ευθείαν στους γονείς (εφόσον πρόκειται για μαθητές) και στον ίδιο τον φοιτητή ή σπουδαστή, που θα μπορεί να το διαθέσει σε όποιο ίδρυμα επιλέγει, δημόσιο ή ιδιωτικό. Τα ιδρύματα –δημόσια ή ιδιωτικά- θα απαλλαγούν από τον ασφυκτικό έλεγχο του κράτους (και σε ό,τι αφορά μισθολογική εξέλιξη και εργασιακές σχέσεις) και θα γίνουν πραγματικά αυτόνομα.
Θα χρηματοδοτούνται όμως στο βαθμό που οι ίδιοι οι γονείς, φοιτητές και σπουδαστές τα επιλέγουν.
Το κράτος θα εγγυάται:
• Το εξεταστικό σύστημα, το οποίο στα σχολεία θα είναι ενιαίο και υποχρεωτικό. Τόσο κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας όσο και κατά τη μετάβαση από κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης στην επόμενη.
• Την αξιολόγηση όλων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των εκπαιδευτικών από ανεξάρτητες αρχές (διαφορετικές για τα σχολεία σε σχέση με τα ΑΕΙ και ΤΕΙ), και την ευρεία και συστηματική γνωστοποίηση των σχετικών στοιχείων, στους φοιτητές, σπουδαστές και γονείς, ώστε να λαμβάνουν ορθολογικά τις αποφάσεις τους.
• Την αποδοχή όλων των μαθητών που το επιθυμούν σε όποιο σχολείο της ευρύτερης περιοχής που κατοικούν επιθυμούν, με το ποσό που προσφέρει το κράτος. Αλλιώς δεν θα μπορεί να λαμβάνει καμία κρατική επιδότηση. Τη δωρεάν μεταφορά στο σχολείο αυτό ανεξαρτήτως αποστάσεως.
• Την ειδική αυξημένη επιδότηση σχολείων σε ορεινές, νησιωτικές ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο απομονωμένες περιοχές, έτσι ώστε να προσελκύουν διδάσκοντες υψηλού επιπέδου και την ικανοποιητική πρόσβαση σε σχολείο για κάθε μαθητή (ανεξαρτήτως του τόπου κατοικίας του), όπως και των μαθητών με πρόσθετες μαθησιακές δυσκολίες.
• Η διοίκηση των δημοσίων σχολείων γίνεται από Συμβούλιο, με ισοψηφία εκπαιδευτικών, που κληρώνονται μεταξύ των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στο σχολείο και εκπροσώπων που επιλέγει το σύνολο των γονέων (σε δύο φάσεις στην πρώτη εκλέγεται από ενιαίο ψηφοδέλτιο διπλάσιος αριθμός υποψηφίων μελών και στη δεύτερη κληρώνονται μεταξύ των εκλεγμένων τα μέλη που θα συμμετάσχουν στη διοίκηση).
• Οι αμοιβές και εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών των δημοσίων σχολείων αποφασίζονται από το Συμβούλιο Διοίκησης μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο εργασιακών σχέσεων (με πολλαπλές επιλογές), που θέτει το κράτος.
• Εκπαιδευτικά Ιδρύματα που δεν διασφαλίζουν ένα ελάχιστο με τα διεθνή πρότυπα επίπεδο προσφερόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών, δεν θα έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στο σύστημα.
Παρόμοια συστήματα λειτουργούν σε εξαιρετικά προοδευμένες κοινωνικά χώρες όπως η Σουηδία και η Ολλανδία. Το βασικό τους πλεονέκτημα είναι ότι καταργούν την μονολιθικότητα και τον ανεξέλεγκτο μονοπωλιακό χαρακτήρα ενός ελεγχόμενου από τα κόμματα και τις συντεχνίες εκπαιδευτικού συστήματος και ενισχύουν τη φωνή και παρουσία των αμέσως ενδιαφερόμενων, των γονέων, των φοιτητών και σπουδαστών, αλλά και των εκπαιδευτικών ως ελεύθερων ανθρώπων, που δεν εξαρτώνται από κομματικές πατρωνίες. Πάνω από όλα ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα και την ανεξαρτησία της σκέψης και επιτρέπουν τον ανταγωνισμό και την επιλογή.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ & ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Προετοιμάζοντας το εκπαιδευτικό σύστημα για την ριζική αλλαγή της εισαγωγής της επιλογής και του ανταγωνισμού, προτείνουμε μια σειρά άμεσων μεταρρυθμίσεων στο παρόν εκπαιδευτικό σύστημα, που θα επιφέρουν άμεσες βελτιώσεις στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και θα προετοιμάσουν το έδαφος για την ριζική μεταμόρφωση του συστήματος. Οι αλλαγές αυτές αφορούν μεταξύ άλλων την οργάνωση και δομή της εκπαίδευσης, τα διδακτικά βιβλία και τον τρόπο που θα χρησιμοποιούνται οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Οι προτάσεις αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:
Το δραστικό περιορισμό των κεντρικών και περιφερειακών γραφειοκρατικών δομών του Υπουργείου Παιδείας και την δραστική μείωση του αριθμού των εκπαιδευτικών που εργάζονται εκεί. Οι εκπαιδευτικοί γυρίζουν στις τάξεις τους. Σε επίπεδο κεντρικών υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας το νέο οργανόγραμμα θα έχει το 25% του σημερινού ανθρώπινου δυναμικού.
Κατάργηση των Γραφείων Εκπαίδευσης και λειτουργία 100 Διευθύνσεων Εκπαίδευσης. Οι υπάρχουσες 450 σχετικές υπηρεσίες θα αντικατασταθούν με 100, με παράλληλη αναβάθμιση του ρόλου των 800 σχολικών συμβούλων στους οποίους να ανατεθεί και ο συντονισμός των καινοτόμων δράσεων που πραγματοποιούνται στις σχολικές μονάδες ευθύνης τους και αποδέσμευση τουλάχιστον 2000 επιπλέον εκπαιδευτικών από διοικητικές θέσεις (προϊστάμενοι, υπεύθυνοι και απλοί αποσπασμένοι στα γραφεία) και η επιστροφή τους στην σχολική τάξη.
Την εισαγωγή της αρχής ένας φορητός υπολογιστής ανά μαθητή και εκπαιδευτικό, ο οποίος περιέχει κατ' ελάχιστο 1000 βιβλία, διαθέσιμα στους μαθητές σε ηλεκτρονική μορφή. Συστηματική αξιοποίηση και των δυνατοτήτων ήχου και video, που προσφέρει η λογική του ενός υπολογιστή ανά παιδί.Την δραστική αναμόρφωση του συστήματος των εκπαιδευτικών βιβλίων, με τη δυνατότητα των καθηγητών να επιλέγουν να διδάξουν και μεταξύ των διεθνώς καλύτερων βιβλίων στα γνωστικά αντικείμενα που δεν έχουν ιδιαίτερη ελληνική εξειδίκευση, μέσα από ένα σύστημα αξιολόγησης και πιστοποίησης των σχετικών μεταφράσεων και παιδαγωγικών προσαρμογών, από το Υπουργείο Παιδείας.Την μαζική και άμεση επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις νέες δυνατότητες της τεχνολογίας, στις εξελίξεις της παιδαγωγικής επιστήμης και την αλλαγή της φιλοσοφίας του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι ο μόνος τρόπος για να φύγουμε από το σημερινό σύστημα όπου η πλειοψηφία του εκπαιδευτικού δυναμικού της χώρας -στην πλειονότητα του μεταξύ 50-65- δεν έχει καμιά επαφή με νέες τεχνολογίες αφού δεν έχει επιμορφωθεί, αδυνατεί να χρησιμοποιήσει σύγχρονα διδακτικά μέσα και διδάσκει βιωματικά.Άρση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων, με στόχο ίσες ευκαιρίες σε άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Για το σκοπό αυτό απαιτείται άμεση στελέχωση των ειδικών τάξεων της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης με μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό εφοδιασμένο με τις απαραίτητες σχετικές γνώσεις και δημιουργία και λειτουργία από το Υπουργείο Παιδείας ομάδων γονιών ατόμων με ειδικές ανάγκες για την αναγκαία ενημέρωση, επιμόρφωση και στήριξή τους. Πλήρη άρση των διακρίσεων πρόσβασης των Α.Μ.Ε.Α. σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας. Εκπόνηση σύγχρονων συγγραμμάτων για άτομα με προβλήματα όρασης, αυτισμού και νοητικής υστέρησης. Περιοδική μετεκπαίδευση των δασκάλων και των καθηγητών των ειδικών σχολείων ολόκληρης της χώρας, προκειμένου να είναι πλήρως ενημερωμένοι πάνω στις τελευταίες ιατρικές, ψυχολογικές και τεχνολογικές εξελίξεις που τους αφορούν.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Όλοι δέχονται σήμερα, ότι η εικόνα της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης είναι προβληματική. Τα ελληνικά Ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, πλην ελαχίστων λαμπρών εξαιρέσεων, είναι υποβαθμισμένα και καταλαμβάνουν χαμηλές θέσεις στη σύγκριση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού.
Τα προγράμματα σπουδών των ελληνικών Ιδρυμάτων, ενώ είναι πιο πλούσια, πολλές φορές, σε γνωστική ύλη από τα αντίστοιχα των ευρωπαϊκών τμημάτων υστερούν σε οργάνωση, λειτουργικότητα και αξιολόγηση των σπουδών.
Η Ανώτατη εκπαίδευση στη χώρα μας, φαντάζει ως φιμωμένος όμηρος δύο διαφορετικών εξαρτήσεων. Από τη μια το ασφυκτικό κράτος που κρατά δέσμια τα Ιδρύματα μέσω της χρηματοδότησης, χωρίς να τους δίνει πολλά περιθώρια για ανάπτυξη της γνώσης και της έρευνας. Από την άλλη τα οργανωμένα κομματικά και συντεχνιακά συμφέροντα και οι δυναμικές μειοψηφίες, που βολεύονται από την στασιμότητα και διαταράσσουν την ακαδημαϊκή ειρήνη κάθε τόσο προκειμένου να μην αλλάξει τίποτα.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Η Δημοκρατική Συμμαχία έχει ως στόχο την μετατροπή των ανώτερων και ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων σε χώρους που αναδεικνύουν την ακαδημαϊκή αριστεία, συνεισφέρουν καθοριστικά στην οικονομική παραγωγικότητα και προετοιμάζουν επιστήμονες που είναι εφάμιλλοι σε ικανότητες, σε ήθος, σε ποιότητα και γνώση, με τους καλύτερους στον κόσμο.
Το κίνημα μας, πιστεύει στην ανάγκη ριζικής μεταρρύθμισης της Ανώτατης και Ανώτερης εκπαίδευσης με την κατάργηση και άρθρων του Συντάγματος (Άρθρο 16) που απαγορεύουν στην ιδιωτική πρωτοβουλία την ανάπτυξη δραστηριότητας στο χώρο της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που θα επιτρέψει την εφαρμογή της στρατηγικής μας επιλογής, που αναπτύχθηκε στην αρχή, της άμεσης δηλαδή χρηματοδότησης των ίδιων των φοιτητών και της χρηματοδότησης των ιδρυμάτων με βάση τον αριθμό των φοιτητών που θα τα επιλέγουν. Η επιλογή αυτή θα επιτρέψει σε όλα τα ιδρύματα να λειτουργήσουν με πολύ μεγαλύτερη αυτονομία και ανεξαρτησία.
Είναι επείγουσα ανάγκη όμως και η άμεση αναβάθμιση των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε Πανεπιστήμια και τα ΑΤΕΙ, με βάση τρεις θεμελιώδεις επιλογές:
· Περιορισμός του κομματισμού στην εκπαίδευση.· Υψηλότερες απαιτήσεις από διδάσκοντες και διδασκόμενους.· Ουσιαστικότερη οικονομική στήριξη των φοιτητών και σπουδαστών.
Οι τρείς αυτές επιλογές δεν θα επιφέρουν απλώς δραστική και άμεση βελτίωση στο επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης, δημιουργούν επίσης τις βασικές προϋποθέσεις, για να προχωρήσουμε στην στρατηγική μεταρρύθμιση που προαναφέραμε, καθώς ο ανταγωνισμός μεταξύ ιδιωτικών και δημοσίων πανεπιστημίων θα γίνει σε πολύ υψηλότερο επίπεδο αν τα δημόσια ΑΕΙ έχουν τα ίδια βελτιωθεί.
Αναλυτικότερα:
Περιορισμός του κομματισμού:
Είναι γενική διαπίστωση ότι έχουν παρουσιαστεί τα τελευταία χρόνια καταστροφικά για την εκπαιδευτική διαδικασία φαινόμενα διαπλοκής και συναλλαγών μεταξύ φοιτητικών παρατάξεων (ιδίως στελεχών από τις ισχυρότερες παρατάξεις) και εκλεγμένων διοικήσεων στα ΑΕΙ και ΑΤΕΙ. Η είσοδος του κομματισμού στα πανεπιστήμια, πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και ριζικά και για τον σκοπό αυτό η Δημοκρατική Συμμαχία προτείνει:
· Κατάργηση της συμμετοχής των φοιτητών στις εκλογές οργάνων διοίκησης των ιδρυμάτων και περιορισμός της συμμετοχής τους στα όργανα διοίκησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μόνο όταν συζητούνται θέματα που άμεσα τους αφορούν. · Ανεξάρτητος και αδέσμευτος φοιτητικός συνδικαλισμός. Η Δημοκρατική Συμμαχία προτείνει στα κόμματα να αποδεσμεύσουν τις φοιτητικές παρατάξεις από τον ασφυκτικό κομματικό εναγκαλισμό και να τις αφήσουν να μετατραπούν σε ανεξάρτητες και αδέσμευτες φοιτητικές οργανώσεις, η συμμετοχή στις οποίες δεν συνεπάγεται κομματική ένταξη ή ιδιότητα και οι οποίες δεν καθοδηγούνται από τις νεολαίες των κομμάτων. Ταυτόχρονα προτείνει στους φοιτητικούς συλλόγους να προχωρήσουν άμεσα στη θέσπιση εκλογικών διαδικασιών με βάση την αρχή του ενιαίου ψηφοδελτίου, που περιορίζει στο ελάχιστο τον κομματικό διαχωρισμό του σώματος των φοιτητών και ενθαρρύνει τις ανεξάρτητες και αδέσμευτες φωνές.
Υψηλότερες απαιτήσεις από διδάσκοντες και διδασκόμενους:
Μια από τις βασικές αιτίες κακοδαιμονίας του υπάρχοντος συστήματος είναι η ακραία χαλαρότητα (σε σχέση ιδίως με τη διεθνή πρακτική), που υπάρχει σε πολλά ΑΕΙ και ΑΤΕΙ σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις διδασκόντων και διδασκομένων. Σε μια εποχή που τα χρήματα του κράτους είναι περιορισμένα και που το υψηλότερο επίπεδο παιδείας είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη, αυτή η χαλαρότητα δεν μπορεί πλέον να γίνεται ανεκτή. Η Δημοκρατική Συμμαχία προτείνει:
· Θέσπιση αυστηρών κανόνων για την πρόοδο των φοιτητών στην επόμενη εκπαιδευτική περίοδο (έτος ή εξάμηνο). Κάθε φοιτητής έχει ευκαιρία να περάσει όλα τα μάθηματά του σε δύο εξεταστικές περιόδους. Αν αποτύχει του δίδεται μια τρίτη ευκαιρία εξετάζεται όμως από ειδική εξεταστική επιτροπή, χωρίς τη συμμετοχή του αρχικού εξεταστή. Αν αποτύχει τρίτη φορά δεν προχωρεί στην επόμενη διδακτική περίοδο και επαναλαμβάνει την περίοδο (έτος ή εξάμηνο). Αν αποτύχει και πάλι στις τρεις διαδικασίες χάνει την φοιτητική ή σπουδαστική ιδιότητα. Με την πρώτη αποτυχία ενεργοποιείται ο θεσμός του «συμβούλου καθηγητή» που συζητά και παρακολουθεί την πρόοδο του φοιτητή στο συγκεκριμένο μάθημα. Για τους φοιτητές και σπουδαστές που ήδη φοιτούν προβλέπεται διετής μεταβατική περίοδος, στην οποία μπορούν αξιοποιώντας τις εξεταστικές περιόδους, να εκπληρώσουν τις εξεταστικές τους υποχρεώσεις πριν αρχίσουν να ισχύουν οι νέοι κανόνες.· Αύξηση του βασικού διδακτικού φόρτου των διδασκόντων στα ΑΕΙ από τις 6 στις 9 ώρες διδασκαλίας την εβδομάδα, με παράλληλη αύξηση των αμοιβών των διδασκόντων.
Αξιολόγηση:
Ο νόμος για την Αξιολόγηση που τέθηκε σε ισχύ μετά την ψήφιση του το 2005, αν και κινείται στη σωστή κατεύθυνση, δεν εφαρμόζεται πλήρως. Αποκαλυπτικό είναι το γεγονός ότι από το 2005 μόλις πέντε Ιδρύματα (22 ΑΕΙ και 16 ΤΕΙ) το 2009, τέσσερα χρόνια μετά, ολοκλήρωσαν το πρώτο στάδιο της εσωτερικής Αξιολόγησης. Η αναβλητικότητα των διοικήσεων, οι δυναμικές μειοψηφίες που σταματούσαν την οποιαδήποτε προσπάθεια εφαρμογής του νόμου αλλά και οργανωμένα καθηγητικά συμφέροντα δεν επέτρεπαν την υλοποίηση των διαδικασιών.
Το κίνημα της Δημοκρατικής Συμμαχίας, πιστεύει ότι ο νόμος δεν μπορεί να εφαρμόζεται κατά το δοκούν. Είναι απαράδεκτο να μην μπορούν να προχωρήσουν οι διαδικασίες της Αξιολόγησης και όταν γίνονται φιλότιμες προσπάθειες να βρίσκουν μπροστά τους την κατευθυνόμενη άρνηση και επιθετικότητα οργανωμένων φοιτητικών και καθηγητικών συμφερόντων.
Προτείνουμε:
· Την εισαγωγή συστήματος συλλογής στοιχείων ατομικής αξιολόγησης των διδασκόντων στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, με βάση τα διεθνή πρότυπα και καλές πρακτικές, τα οποία θα λαμβάνονται υπ' όψη –μεταξύ άλλων κριτηρίων- στην προαγωγή τους σε επόμενη βαθμίδα. · Την συλλογή αυτών των στοιχείων μπορεί να αναλάβει με ενίσχυση του προσωπικού της, η Αρχή Αξιολόγησης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και θα επιτρέπει τη διασφάλιση μεγαλύτερης αντικειμενικότητας στις κρίσεις των διδασκόντων· Κυρώσεις στις Διοικήσεις κάθε Ιδρύματος, που δεν καταθέτει τον πενταετή προγραμματισμό ή παρεμποδίζει με οποιονδήποτε τρόπο τις διαδικασίες αξιολόγησης, όπως ορίζεται από το Νόμο.
Ουσιαστική οικονομική στήριξη των φοιτητών και σπουδαστών:
Οι αυστηρότερες προϋποθέσεις οι οποίες τίθενται απαιτούν από τους φοιτητές και σπουδαστές πλήρη αφοσίωση στις σπουδές τους, ανεξάρτητα από τις οικονομικές τους δυνατότητες. Για το σκοπό αυτό προτείνεται η ουσιαστική οικονομική ενίσχυση των φοιτητών και σπουδαστών σε σχέση με τις δαπάνες διαβίωσης, για τον σκοπό αυτόν η Δημοκρατική Συμμαχία προτείνει:
· Την καθιέρωση ενός συστήματος φοιτητικών δανείων με επιτόκιο που επιδοτείται 100% από το κράτος.
Οι παραπάνω προτάσεις αποτελούν την απαρχή για το ξεκίνημα μιας νέας εποχής στην εκπαίδευση, που καθένας, είτε διδάσκων είτε διδασκόμενος θα αξιολογείται και θα ανταμείβεται, ενώ θα λειτουργεί σε ένα περιβάλλον που θα προάγει και θα επιβραβεύει την προσπάθεια, τη γνώση και την έρευνα και όχι τη φυγοπονία και τον ωχαδερφισμό.
Ακαδημαϊκό Άσυλο
Πάνδημο αίτημα της κοινωνίας αποτελεί επίσης να μπει ένα οριστικό τέλος στην καταπάτηση και καταστροφή της κρατικής περιουσίας των Ιδρυμάτων και την ακαδημαϊκή τρομοκρατία, από διάφορες ομάδες με την κάλυψη που τους προσφέρει το Ακαδημαϊκό Άσυλο.
Είναι δεδομένο, ότι το Άσυλο, γεννήθηκε για να προστατεύει ιδέες και όχι παρανομίες καθώς επίσης και ότι στις μέρες μας η Δημοκρατία μας στέκεται σε γερές βάσεις και καθένας μπορεί να διακινεί ελεύθερα και αδέσμευτα τις αντιλήψεις και τις απόψεις του χωρίς να κινδυνεύει από περιπτώσεις λογοκρισίας.
Η Δημοκρατική Συμμαχία πιστεύει πως:
· Η έννοια του ασύλου δεν πρέπει να αφορά συγκεκριμένους χώρους αλλά την ιδιαίτερη προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας στην έρευνα και διδασκαλία, καθώς και την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ακαδημαϊκών ιδεών, άσχετα από το αν εκφράζεται εντός ή εκτός των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.· Η παρέμβαση αστυνομίας στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, να γίνεται αυτόματα όπως και σε κάθε άλλο δημόσιο χώρο, σε οποιαδήποτε περίπτωση αυτόφωρου αδικήματος (όχι αυτόφωρου κακουργήματος όπως ίσχυε στο νόμο Γιαννάκου), δηλαδή για κάθε αδίκημα που είναι σε εξέλιξη ή έχει πραγματοποιηθεί το τελευταίο 48ωρο. Για τις λοιπές περιπτώσεις να ισχύει το παρόν σύστημα.· Ειδικά θέματα που προκύπτουν σε κάθε Πανεπιστήμιο σχετικά με την Άρση του Ασύλου να αποφασίζονται με βάση τον εσωτερικό κανονισμό κάθε Ιδρύματος που υποχρεούται να διαθέτει.
Με τον τρόπο αυτό διατηρείται η δημοκρατική παράδοση της ιδιαίτερης προστασίας της ελευθερίας της ακαδημαϊκής έκφρασης, που προβλέπεται από το ελληνικό Σύνταγμα και τίθεται οριστικά τέλος στην κατάχρηση του πανεπιστημιακού ασύλου που παρατηρήθηκε όλα αυτά τα τελευταία χρόνια.
Ιδιωτικά Πανεπιστήμια
Όπως είπαμε και στην αρχή η ριζική αλλαγή της Ανώτατης εκπαίδευσης προϋποθέτει και την αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος. Το Άρθρο 16, που προβλέπει τον αποκλειστικά Δημόσιο χαρακτήρα της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, έγινε αντικείμενο μικροπολιτικής εκμετάλλευσης από τα κόμματα στην προηγούμενη αναθεωρητική βουλή το 2008 με αποτέλεσμα να μην αναθεωρηθεί και έτσι να χάσει η χώρα μια σημαντική ευκαιρία που θα είχε πολλαπλά οφέλη.
Η ανάγκη αναθεώρησης του συγκεκριμένου Άρθρου σήμερα, με όλες τις καταστάσεις που βιώνει η χώρα (κρίση, περιστολή των κρατικών δαπανών, διακοπή Υποτροφιών από το ΙΚΥ, κ.α.), είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Την ανάγκη αυτή επιτείνει ακόμα περισσότερο και η λειτουργία των Κέντρων Μεταλυκειακών Σπουδών, τα γνωστά «Κολλέγια» που λειτουργούν κάτω από ένα ιδιότυπο καθεστώς, για το οποίο η χώρα μας καταδικάστηκε το 2008, από το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Είναι ώρα, να αντιληφθούμε ότι η λειτουργία Ιδιωτικών Πανεπιστημίων εξυπηρετεί μια αυτονόητη αναγκαιότητα στις μέρες μας, η οποία γίνεται εύκολα αντιληπτή αν αναλογιστούμε τα παρακάτω:
· Η ζήτηση για πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι μεγαλύτερη από τη δυνατότητα προσφοράς που έχει το κράτος. Αποτέλεσμα, πολλοί νέοι να σπουδάζουν σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού (Ευρώπης και Ανατολικής Ευρώπης) και πολλές φορές σε Ιδρύματα με αμφίβολη την εγκυρότητα των σπουδών τους·
Παράλληλα, η παύση της μονοπωλιακής λειτουργίας της Ανώτατης εκπαίδευσης θα έχει οφέλη και για τη λειτουργία των Δημόσιων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας τα οποία -όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία- εξακολουθούν να αποτελούν το βασικό ιστό της εγχώριας Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με τελείως διαφορετικό ρόλο, φιλοσοφία και αποτελεσματικότητα.
Πιο συγκεκριμένα:
· Θα αναβαθμιστεί η ποιότητα των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών της Δημόσιας εκπαίδευσης προκειμένου να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό και να προσελκύσει περισσότερους φοιτητές.· Η παράλληλη λειτουργία Δημόσιας και Ιδιωτικής Εκπαίδευσης, θα έχει ως αποτέλεσμα την αποσυμφόρηση και την εύρυθμη λειτουργία των Δημόσιων Ιδρυμάτων, αφού πλέον καθένας θα μπορεί να σπουδάζει εκείνο που επιθυμεί και όχι το τμήμα στο οποίο τον κατέταξε το Μηχανογραφικό Σημείωμα.· Προαγωγή της έρευνας και της ανάπτυξης των όλων Ιδρυμάτων, τα οποία στο νέο περιβάλλον θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν και να προχωρήσουν σε άνοιγμα της πανεπιστημιακής έρευνας στη συνεργασία με επιχειρήσεις προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό που δημιουργείται.
Στη Συμμαχία, θεωρούμε επιβεβλημένη την ανάγκη στην επόμενη αναθεωρητική Βουλή, να προχωρήσουμε στην αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος, προκειμένου να πάψει το κρατικό μονοπώλιο της Ανώτατης εκπαίδευσης, θεσμοθετώντας παράλληλα ένα ενιαίο πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας όλων των Ιδρυμάτων και ανεξάρτητη αξιολόγηση των σπουδών που παρέχουν, στη βάση του συστήματος των κουπονιών.
Σύνδεση Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων με την αγορά εργασίας & συνεργασία με τις επιχειρήσεις
Η ακαδημαϊκή εκπαίδευση δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από την κοινωνία και ιδιαίτερα απο την αγορά εργασίας και τις επιχειρήσεις. Σήμερα δυστυχώς η συνεργασία Ιδρυμάτων και Αγοράς είναι ελάχιστη, στο βωμό της άσκησης επαναστατικ9ής γυμναστικής από εκείνα τα συμφέροντα που δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα προς το καλύτερο.
Η Δημοκρατική Συμμαχία προτείνει για τη συνεργασία των Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων με την αγορά, τα εξής:
· Πλαίσιο συνεργασίας Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων με ιδιωτικές επιχειρήσεις, φορείς και οργανισμούς που λειτουργούν σε κοινό γνωστικό αντικείμενο, προκειμένου να προωθηθεί η έρευνα και οι φοιτητές να αποκτήσουν γνώση και εμπειρία, με δυνατότητα ειδικής φορολογικής μεταχείρισης των σχετικών δαπανών.· Συνεργασία των Γραφείων Διασύνδεσης με επιμελητήρια και άλλους συλλογικούς φορείς της επιχειρηματικότητας, με σκοπό την ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών για επιστήμονες που αναζητούν εργασία, αλλά και των φοιτητών για διαθέσιμες θέσεις εργασίας.
Παράλληλα για να αναβαθμιστεί η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης αλλά και η αγορά να επενδύσει στις δυνατότητες της Ανώτατης και Ανώτερης εκπαίδευσης είναι αναγκαίο να ξεκαθαρίσει το θολό τοπίο επαγγελματικών δικαιωμάτων που προσφέρουν αρκετά προγράμματα σπουδών μέχρι σήμερα.
Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνουμε:
· Τον ορισμό ξεκάθαρων, διακριτών και αυστηρώς θεσμοθετημένων επαγγελματικών δικαιωμάτων για κάθε πρόγραμμα σπουδών σε κάθε τμήμα.· Τμήματα που έχουν άλλη ονομασία, παρέχουν όμως το ίδιο γνωστικό αντικείμενο απαιτείται να αποκτήσουν κοινή ονομασία και πρόγραμμα σπουδών . Σε περιπτώσεις που βρίσκονται και στο ίδιο γεωγραφικό μέρος, συγχωνεύονται.
Εξωστρέφεια της Ελληνικής Ανώτατης Εκπαίδευσης:
Η χώρα μας έχει τεράστιες δυνατότητες προσφοράς εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε ξένους φοιτητές, με πολλαπλά οικονομικά, κοινωνικά, γεωπολιτικά και εκπαιδευτικά οφέλη για τους Έλληνες. Η ιστορία της, το επίπεδο επιστημονικού δυναμικού που έχει εκπαιδευτεί στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, μας προσφέρουν πολύ μεγάλες ευκαιρίες που δεν έχουμε ως τώρα αξιοποιήσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ η ζήτηση π.χ. για τις κλασσικές ελληνικές σπουδές (φιλοσοφία, αρχαιολογία, ιστορία, κ.α.), τοποθετείται υψηλά στο δείκτη προσέλκυσης σπουδαστών σε ολόκληρο τον κόσμο, η Ελλάδα μόλις το 2008 με το Άρθρο 10 του Νόμου 3685/08, προέβλεψε την ίδρυση «Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών από τη χώρα στο Εξωτερικό»
Η Δημοκρατική Συμμαχία, πιστεύει ότι πρέπει να επενδύσουμε στις ξεχωριστές δυνατότητες που μας δίνει τόσο η γεωγραφική μας θέση όσο και η ιστορική παράδοση στις θετικές και κλασσικές επιστήμες. Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνουμε:
· Κίνητρα και θεσμικό πλαίσιο που ενθαρρύνει τη σχετική συνεργασία των δημόσιων Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων με Ιδιωτικούς φορείς. · Προγράμματα προσέλκυσης φοιτητών από γειτονικές χώρες, που θα μπορούν να παρακολουθούν με πληρωμή διδάκτρων προγράμματα σπουδών ελληνικών πανεπιστημίων, τα οποία και θα διεξάγονται στην Αγγλική. · Παραχώρηση δημόσιων εκτάσεων για την ανάπτυξη συνεργασιών ελληνικών δημοσίων ιδρυμάτων με μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού, προκειμένου να δημιουργηθούν και να λειτουργήσουν κοινά προγράμματα σπουδών στη χώρα μας και δυνατότητα αξιοποίησης και των υφιστάμενων εγκαταστάσεων για τον ίδιο σκοπό.· Ενθάρρυνση ξενόγλωσσων ευέλικτων προγραμμάτων εξ' αποστάσεως εκπαίδευσης μέσω διαδικτύου.
Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση – Συγγράμματα:
Ο μελλοντικός επιστήμονας πρέπει να έχει πρόσβαση στη γνώση από πολλαπλά συγγράμματα. Για το σκοπό αυτό προτείνουμε:
· Ο φοιτητής να μπορεί να επιλέγει μέσα από μια λίστα προτεινόμενων συγγραμμάτων από τον διδάσκοντα, εκείνο το σύγγραμμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στον αντικειμενικό του σκοπό αλλά και στην αντίληψη καθενός ξεχωριστά. Στον φοιτητή θα παρέχεται δωρεάν το σύγγραμμα που επιλέγει, ωστόσο θα απολαμβάνει τη δυνατότητα να έχει πρόσβαση και στα υπόλοιπα συγγράμματα μέσω ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης.· Παράλληλα, πιστεύουμε ότι τα ηλεκτρονικά συγγράμματα (e- book reader, e-pub, tablet pc, κ.α.) είναι σήμερα απολύτως αναγκαία, καθώς προσφέρουν πρόσβαση σε πολύ περισσότερες πληροφορίες (παραπομπές μέσα από πηγές), σε πρόσθετους τρόπους επεξήγησης (ήχος, βίντεο, πολυμέσα), που αυξάνουν την αντίληψη του φοιτητή και ενισχύουν την ουσιαστική πλευρά της γνώσης. Ταυτόχρονα μειώνουν σημαντικά το κόστος της παρεχόμενης γνώσης.· Τα ελληνικά Ιδρύματα, πρέπει επίσης να προχωρήσουν -όσα δεν το έχουν κάνει ακόμα- στη ψηφιοποίηση των βιβλιοθηκών τους και την παροχή υψηλού επιπέδου ηλεκτρονικής πρόσβασης στην παγκόσμια βιβλιογραφία.· Τέλος κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα πρέπει να παρέχει στο χώρο του δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο σε κάθε φοιτητή μέσω ασύρματου δικτύου και δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο για τους φοιτητές από τον προσωπικό τους χώρο (μέσω του συστήματος callback).
Η Δημοκρατική Συμμαχία πιστεύει σε μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή και ανταγωνιστική ακαδημαϊκή εκπαίδευση. Με Ιδρύματα που αναδεικνύουν την ακαδημαϊκή αριστεία και όχι τη βανδαλιστική διάθεση. Που συνεισφέρουν αποτελεσματικά στην οικονομική παραγωγικότητα και όχι στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των δυνάμεων της στασιμότητας και της άρνησης. Που προετοιμάζουν επιστήμονες εφάμιλλους σε ικανότητες, σε ήθος, σε ποιότητα και γνώση με τους καλύτερους στον κόσμο. Που διακρίνονται και πετυχαίνουν στη διεθνή επιστημονική κοινότητα και την αγορά εργασίας.
